Kojarzycie sytuacje na WF-ie w gimnazjum, liceum lub technikum, gdy najlepszym zawodnikiem w te gry zespołowe była osoba o najlepszych warunkach fizycznych, a nie koniecznie najlepsza pod względem wyszkolenia technicznego? A po paru latach okazywało się, że wyróżniał się tylko w okresie szkolnym. W okresie młodości zawodnika łatwo źle oszacować potencjał i możliwości przez między innymi błędy poznawcze i efekt relatywnego wieku (Realative age effect — RAE).
Czym jest talent i dlaczego tak trudno go wskazać?
Identyfikacja talentu to najtrudniejsza część tego biznesu” – Jose Boto, były szef sztabu scoutingowego w Benfice Lizbona i Szachtara Donieck, obecnie dyrektor sportowy PAOKu Saloniki
George Sanders w książce „The Rare Find” dzieli talenty na głośne i ciche.
Głośne to takie, które „widać”, to osoby, które wyróżniają się na tle np. rówieśników.
Ciche to takie, których nie da się zauważyć na pierwszy rzut oka.
„Prawdziwym wyzwaniem jest to, aby dostrzec przebłysk geniuszu w kimś, kto jeszcze nie rozkwitł” –Stephen Francis długoletni opiekuj jamajskich lekkoatletów (m.in. Usaina Bolta).
Wiek względny
„Termin „efekt daty urodzenia” (z ang.: relative age effect, RAE) określa zjawisko nadreprezentacji w grupach społecznych relatywnie wcześniej urodzonych osobników w porównaniu do oczekiwanego rozkładu, jaki wynika z dat urodzeń reprezentantów danej populacji (Delorme i Champely, 2015). W konsekwencji jednostki urodzone najbliżej daty
granicznej (z ang.: cut-off date), od której rozpoczyna się grupowanie, są faworyzowane w stosunku do nieco młodszych rówieśników. W zespołowych grach sportowych dyskryminację zawodników wynikającą z daty urodzenia odnotowano m.in.: w piłce nożnej (Helsen, i wsp., 2005), piłce siatkowej (Nakata i Sakamoto, 2012), koszykówce (Delorme
i Raspaud, 2009), piłce ręcznej (Wrang i wsp., 2018), bejsbolu (Zhang i wsp., 2018), rugby (Kearney, 2017), krykiecie (Connor i wsp., 2019)”
Badania dr Steve’a Cobleya z Uniwersytetu w Sydney, który przeanalizował 14 różnych dyscyplin sportowych w latach 1984 – 2007, mówią wprost: urodzeni później mają mniejszą szansę na karierę sportową. Efekt ten widać szczególnie w sportach, gdzie siła i szybkość decydują o ocenie potencjału. Zawodnicy, którzy przyszli na świat na początku roku są beneficjentami systemu. Trenerzy otaczają ich opieką i stymulują pozytywnymi bodźcami. I właśnie tutaj sport ma największe rezerwy.
Struktura urodzeń w Polsce z podziałem na kwartały. Zauważmy, że podział urodzeń w danych kwartałach jest bliski 25% na dany kwartał. Nie ma tutaj żadnych odchyleń od mediany. Nie ma żadnej nadreprezentacji danego kwartału. Urodzenia są prawie równomierne.
Kilka przykładów potwierdzających to badanie i zjawisko:
Źródło: https://talentdevelopmentinirishfootball.com/2019/05/09/relative-age-effect-in-uefa-u17-championships-2019/
Oraz inny sport zespołowy — draft do NHL (Hokej na lodzie).
Statystyka ukazuje przewagę wcześniej dojrzewających piłkarzy. Analiza składów reprezentacji finałowego turnieju mistrzostw Europy UEFA U-17 rozegranego w maju 2016 roku w Azerbejdżanie jest dobrym punktem wyjściowym. Na 288 piłkarzy z 16 reprezentacji narodowych tylko 24 (8,33%) było urodzonych w ostatnim kwartale roku. Dla kontrastu 135 (46,88%) było urodzonych w pierwszym kwartale roku a w pierwszej połowie roku – 69,45%.
75% piłkarzy akademii klubów Premier League w sezonie 2015/16 urodziło się w pierwszych sześciu miesiącach (wrzesień-luty) w ich kategorii wiekowej obejmującej wrzesień-sierpień (angielski roczny podział wiekowy).
Chłopcy w wieku U-9 i U-10, urodzeni w ostatnim kwartale rocznego przedziału wiekowego, mieli kilka razy mniejszą szansę dostania się do swoich kategorii wiekowych od tych urodzonych w pierwszym kwartale przedziału wiekowego.
Taką samą zależność zauważył autor „Kopalni talentów”. Takie zjawisko jest spowodowane m.in. tym, że dzieci urodzone w pierwszym kwartale roku szybciej dojrzewają fizycznie i dlatego zyskują przewagę na tle rówieśników. Jest wielu zawodników, którzy nie grali w reprezentacjach juniorskich, a potem stanowili o sile kadr seniorskich. Dlatego powinniśmy grupować grupy młodzieżowe w miarę możliwości według uzdolnień fizycznych, a nie wiekowo. Takie podejście nosi angielską nazwę Bio-Banding’u, o którym możemy przeczytać więcej tutaj.
W niwelowaniu błędu związanego z wiekiem względnym oraz większym dostrzeganiu potencjału w zawodnikach z późniejszych kwartałów leży na pewno element, z którego można uczynić przewagę strategiczną na rynku sportowym.
Gabriel Kirejczyk
Gabriel Kirejczyk urodził się w pierwszym kwartale roku (dokładnie 12 lutego 2003 roku).
Ma 197 cm wzrostu (wg strony: https://www.transfermarkt.pl/gabriel-kirejczyk/profil/spieler/910764) a przeciętny wzrost w Polsce to: 177,3 cm.
Młody napastnik Piasta Gliwice spełnia warunek urodzenia się w pierwszym kwartale roku oraz wyróżnia się wzrostem — ma ponad 20 cm więcej niż „przeciętny” Kowalski.
W okresie juniorskim Gabriel miał przewagę fizyczną i kalendarzową nad rówieśnikami. Teraz gdy walczy już na poziomie seniorskim, jego przewaga została zniwelowana. Wierzę w jego potencjał i predyspozycje. Trener Vuković lubi promować młodych zawodników i napastników stworzonych do roli odgrywającego w taktyce Serba. Mam nadzieję, że obroni się piłkarsko i nie zostanie klasycznym przykładem efektu relatywnego wieku (RAE) w piłce nożnej (sportach zespołowych).
Błędy poznawcze
Klasycznym przykładem błędu poznawczego jest przypisywanie pozytywnych cech np. dobrze ubranej osobie, czyli w klasyczny tekst w Polsce:
A ubiór w żadnym wypadku nie świadczy o kulturze i o tym czy ktoś będzie się zachowywał kulturalnie czy też nie.
Czy np. w sporcie przypisywanie cech na podstawie fizyczności np.: wysoki zawodnik – na pewno dobrze gra głową; niski zawodnik – na pewno jest szybki i zwrotny.
Innymi błędami poznawczymi, z którymi mamy do czynienia na co dzień:
- efekt izolacji – tendencja do lepszego zapamiętywania obiektów, które w jakiś sposób wyróżniają się ze środowiska
- efekt niepotrzebnych informacji – tendencja do zbierania dodatkowych informacji nawet wtedy, gdy nie mogą one mieć wpływu na podejmowaną decyzję.
- efekt Pollyanny – tendencja do myślenia o rzeczach przyjemnych i poszukiwania pozytywnych aspektów w każdej sytuacji, przy jednoczesnym ignorowaniu aspektów przykrych lub nieprzyjemnych
- efekt pseudopewności – tendencja do unikania ryzyka przy dążeniu do pozytywnych rezultatów, a szukania ryzyka przy dążeniu do uniknięcia analogicznych negatywnych rezultatów.
- efekt skupienia – błąd w ocenie wynikający ze zwracania nadmiernej uwagi na jeden aspekt i ignorowania innych aspektów.
- efekt statusu quo – tendencja do akceptowania rzeczy takich, jakimi aktualnie są.
- efekt wiarygodności – ocenianie wiarygodności argumentów na podstawie zgodności wniosków z wcześniejszymi założeniami[1].
- efekt zaprzeczania – tendencja do krytycznego weryfikowania informacji, które zaprzeczają dotychczasowym opiniom, przy jednoczesnym bezkrytycznym akceptowaniu informacji, które je potwierdzają.
- efekt pewności wstecznej – nazywany efektem „wiedziałem-że-tak-będzie”; ocenianie przeszłych wydarzeń jako bardziej przewidywalnych niż rzeczywiście były.
- efekt aureoli – tendencja do wpływania oceny jednej cechy osoby (np. urody) na ocenę innych jej cech (np. kompetencji).
- efekt horoskopowy – tendencja do oceniania jako precyzyjne opisów osób/zdarzeń, które w rzeczywistości są wystarczająco ogólne, żeby odnosić się do wielu osób/zdarzeń.
- złudzenie ponadprzeciętności – tendencja do zakładania przy dowolnej ocenie, że samemu jest się powyżej średniej.
Błędów poznawczych jest tak dużo, żeby z nimi się zapoznać zapraszam do: lista błędów poznawczych (klik).
Źródło: https://martynazak.com/blog/blad-poznawczy-a-fundraising/
Krystian Rubajczyk: – RAE może mocno wpłynąć na życie człowieka w każdym aspekcie i jest zidentyfikowaną szansą (dla relatywnie starszych) oraz ryzykiem (dla relatywnie młodszych). Przykładem są badania wskazujące, że prezesi i CEO dużych firm są w zdecydowanej większości… reprezentowani przez urodzonych w pierwszym kwartale. Autorzy twierdzą wręcz, że wyniki ich badań sugerują, iż RAE ma długotrwały wpływ na sukcesy poszczególnych karier.
Efekt relatywnego wieku w biznesie.
Wykres dotyczący CEO (Dyrektor Generalny) i efektu daty urodzenia (RAE) jak widać, RAE występuje nie tylko w sporcie. Może macie statystycznie większe szanse na zostanie CEO, bo urodziliście się w pierwszym kwartale roku 😉
Praca dyplomowa Pana mgr Krystian Rubajczyk – „Efekt daty urodzenia w wybranych zespołowych
grach sportowych w Polsce” – AWF Wrocław 2020
https://en.wikipedia.org/wiki/Relative_age_effect
Piłkarz urodzony w styczniu ma dwukrotnie większe szanse zagrać w najwyższych europejskich ligach niż urodzony w grudniu. Zaskakujące? Dla mnie bardzo.
Myślę, że warto głośniej o tym mówić i zastanowić się, jak wyrównać szanse młodych talentów z II połowy roku
Miłej lektury
1/7 pic.twitter.com/2yoevNJmWq— O futbolu statystycznie (@OFutboluStat) February 7, 2021
